Page 3 - نبض توسعه شماره ششم
P. 3
دانش گاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز
معاونت توسعه مدیریت و منابع
دکتر علی جنتی درس آموخته‌های مدیریتی (جلسه پنجم):
دکتری مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
استاد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
چرایی ناکارآمدی تخصیص منابع در حوزه سلامت ( ایران)
مدیران بدون داشتن هیچ منطق و دلیل مشخصی ترجیح می‌دهند برای تخصیص منابع ( :)Resource Allocationهر سازمانی برای
برخی از موضوعات زمان بیشتری بگذارند ،جلسات بیشتری تشکیل تحقق مأموریت‌ها ،وظایف ذاتی و همچنین دوام و بقای خود نیازمند
دهند ،نگاه و توجه ویژه‌ای داشته باشند و در تخصیص منابع مختلف تأمین منابع مورد نیاز است .علاوه بر زمان که یکی از منابع مهم
این مسایل را در اولویت قرار دهند .این نوع رفتارها با نظام ارزشی در موفقیت هر سازمان هست ،دست‌کم چهار نوع منبع برای تأمین
و فکری نهادینه شده در شخصیت مدیران ارتباط مستقیم دارد و به هدف‌های مورد نظر سازمان باید تخصیص یابند :منابع مالی ،فیزیکی،
راحتی هم قابل تغییر نخواهد بود. انسانی و فناوری.
تخصیص منابع یکی از جنبه‌های کلیدی در انجام اقدامات در
تفکر استراتژیک یا کوتاه مدت در مدیران نظام سلامت: سازمان است؛ زیرا نحوه توزیع منابع موجود را در بین فعالیت‌ها،
مدیران آینده نگر و رهبرانی که تفکر استراتژیک دارند منابع را وظایف ،تولید محصولات و خدمات مختلف تعیین می‌کند .با این
به برنامه‌های راهبردی و عملیاتی سازمان اختصاص می‌دهند و در حال ،انتخاب بهترین مدل تخصیص منابع برای برنامه‌های هر سازمان
مقابل برخی از مدیران در دام روزمرگی افتاده و فقط به امورات می‌تواند چالش برانگیز باشد؛ زیرا در تخصیص منابع بایستی عوامل
روزمره و کوتاه مدت توجه دارند ،آنها معمول ًا برنامه محور نیستند، زیادی مانند اهداف برنامه ،محدوده زمانی ،بودجه ،کمیت و کیفیت،
در اموراتشان آینده نگری ندارند و سعی می‌کنند بدون توجه به اثرات ریسک‌ها و انتظارات ذینفعان داخلی و خارجی در نظر گرفته شوند.
بلند مدت ،منابع حوزه سلامت را به کارهای کوتاه مدت و زودبازده در سازمان‌های بدون برنامه ،تخصیص منابع بر اساس دیدگاه‌های
تخصیص دهند تا بتوانند در زمان مسئولیت خودشان پیامد و نتیجه شخصی ،ارزشی ،ذهنی و یا سیاسی مدیر ارشد سازمان انجام می‌گیرد.
در سازمان‌های مبتنی بر برنامه و استراتژی ،منابع سازمان بر اساس
عملی مداخلات و تلاش‌های خود را ببینند. اولویت‌های مشخص و براساس اهداف بلند مدت و سالانه ،تخصیص
نهادینه شدن چانه زنی در تخصیص منابع نظام سلامت :متأسفانه
به دلایل متفاوت در کشور ما بخش زیادی از منابع نظام سلامت می‌یابند .یکی از موانع بزرگ در سر راه
از قبیل ایجاد ساختارهای ارائه خدمات سلامت ،واگذاری تجهیزات اجرای موفقیت‌آمیز استراتژی سازمان ،عدم
پزشکی سرمایه ای و تخصیص نیروی موفقیت در پیوند بین برنامه‌های اجرایی
انسانی متخصص با دلایل غیر کارشناسی و و تعیین اولویت در تخصیص منابع به
خارج از نظام سطح بندی خدمات سلامت،
با چانه زنی و فشار مسئولین محلی ،استانی برنامه‌های راهبردی بلندمدت است.
و ملی ،نمایندگان محترم مجلس شورای در حوزه سلامت به دلیل حاکمیتی بودن
اسلامی ،مسئولین سیاسی ،مذهبی و ...اتفاق این بخش موضوع تأمین و تخصیص منابع
می‌افتد که می‌تواند منجر به ایجاد تقاضای از دو منظر کلان و خرد قابل بحث است .در
القایی در جامعه شده و نقش بسیار زیادی سطح کلان میزان تخصیص منابع به سلامت
در عدم کارآمدی و بهره‌وری منابع محدود با میزان تعهد سیاسی دولت‌ها به این بخش
ارتباط نزدیکی دارد .یکی از مهم‌ترین
نظام سلامت ایفا می‌کند. چالش‌های تخصیص منابع به بخش سلامت
در سطح کلان ،ناپایداری منابع و عدم وجود
نبود نظام تصمیم‌گیری و سیاستگذاری نگاه استراتژیک در تأمین منابع پایدار
آگاه از شواهد در نظام سلامت :بخش
عمده‌ای از تصمیمات مدیران در نظام برنامه‌های سلامت است.
سلامت بدون بهره‌گیری از داده‌ها و در این مقاله قصد داریم چالش‌های اساسی
اطلاعات نظام سلامت (شواهد علمی موجود تخصیص منابع در سطح خرد بخش سلامت
در نظام سلامت) و صرف ًا با اطلاعات محدود را تبیین کنیم .امید است که مورد استفاده
و یا به‌صورت احساسی ،سیاسی و ذهنی
انجام می‌گیرد .تخصیص منابع نظام سلامت خوانندگان محترم قرار گیرد:
یکی از تصمیمات تأثیرگذار و حیاتی در
سازمان‌های سلامت است که به صورت نوع تفکر (تفکر سیستمیک یا بخش
مداوم و روزانه در نظام سلامت اتفاق می‌افتد .عدم اعتقاد و یا بعضی نگری) در مدیران نظام سلامت :اینکه
وقت‌ها عدم توانمندی در بهره‌گیری از شواهد و داده‌های مطمئن و چه چیزی باعث می‌شود که رهبران و مدیران نظام سلامت به یک
موضوعی بیش از موضوعی دیگر توجه کنند ،وقت و انرژی بیشتری
قابل اعتماد ،نظام سلامت را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند. برایش اختصاص دهند و در تخصیص مالی ،فیزیکی ،انسانی و ...یک
مواردی که در بالا بیان شد بخشی از چالش‌ها و موانع تخصیص منابع بخش را به نسبت بخش دیگر در اولویت قرار دهند ،به عوامل مختلفی
در نظام سلامت کشور را به تصویر کشید .امیدوارم توفیق آن را داشته از جمله بخش نگری و جزء‌نگری به دلیل تجربیات قبلی محدود
باشیم که در شماره‌های آینده بتوانیم به تفضیل بخش دیگری از موارد مدیران ارتباط دارد .مدیرانی که نگاه نظام‌مند و کل نگر به بخش
سلامت دارند در تخصیص منابع و حتی زمان به بخش‌های مختلف
تأثیرگذار در تخصیص منابع سلامت را تبیین نماییم. نظرات کارشناسی و عدالت را سر لوحه خود قرار می دهند.
تأثیر نظام ارزشی و فکری رهبران نظام سلامت :برخی اوقات
3
