Page 16 - نبض توسعه شماره چهارم
P. 16
سطح کلان ملی متغیر بوده و منجر به بروز آسیب‌های جبرا نناپذیر شود؛ به گونه‌ای که نمایندگان مجلس در دانش گاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تبریز
صورت سرمایه‌گذاری و فعالی تهای اقتصادی ،جایگاه شرکتی ،داشتن شغل موازی ،ارتباطات پساشغلی ،دریافت معاونت توسعه مدیریت و منابع
هدایا و مزایا و لابی‌گری در موقعیت تعارض منافع قرار گرفته و تأمین منافع ملی را به خطر م یاندازند.
zتأثیرگذاری تمایلات شخصی بر مسئولیت :فردی که مسئولیتی را عهد‌هدار شده و دارای منفعتی مغایر با
مسئولیت حرفه‌ای خویش است ،زمانی در موقعیت تعارض منافع قرار م یگیرد که منافع مغایرش ،قدرت تصمیم‌گیری
او را تحت تأثیر قرار دهد .به عبارت دیگر اگر عملی که شخص مسئول انجام م یدهد از قبل مشخص بوده و فرد
تصمیم‌گیر عمل ًا گزینه‌هایی برای پیمودن مسیری دیگر نداشته باشد ،نمی‌توان او را در موقعیت تعارض منافع دانست،
زیرا اگرچه منافع شخصی او در تقابل با مسئولیت اوست ولیکن وی چاره‌ای جز عمل به وظیفه ندارد اما چنانچه او از
اختیار ،در تصمی مگیری برخوردار بوده و این اختیار او قابلیت تأثیرپذیری از منافع شخصی وی را داشته باشد ،تعارض
منافع شکل م یگیرد .تأثیرپذیری در تعریف تعارض منافع م یتواند ریشه در احساس وفاداری ،حس قدردانی و انجام وظیفه،
نگرانی ،عواطف شخصی و یا منافع مالی داشته باشد؛ با این وجود دو عامل عمده تأثیرگذار بر موقعی تهای تعارض منافع
روابط خویشاوندی و منافع اقتصادی هستند .به عنوان نمونه ،گفت هاند وقتی یک قاضی با پرونده‌ای مواجه می‌شود که یکی
از طرفین آن دوست وی یا دشمن اوست ،در موقعیت تعارض منافع قرار م یگیرد ،زیرا حب و بغض شخصی او از طرفی
و لزوم عملکرد حرفه‌ای وی از سوی دیگر ،اتخاذ تصمیم شایسته از جانب او را با سختی مواجه می‌کند .بدیهی است
هرگونه تأثیرپذیری در اتخاذ تصمیم را نیز نمی‌توان در چهارچوب موضوع تعارض منافع بحث کرد .عوامل متعددی بر
تصمیم‌گیری و کیفیت آن موثرند؛ نور محیط ،گرسنگی ،وجود تنش در محیط ،بیماری و امثالهم عواملی هستن که بدون
تردید م یتوانند تصمیم‌های افراد را در لحظه تحت تأثیر قرار دهند؛ اما آیا می‌توان چنین موقعی تهایی را هم ذیل موضوع
تعارض منافع بحث کرد؟ در پاسخ گفته شده جواب منفی به موضوع آن قدر بدیهی است که ما را از پرداختن به آن
باز‌م یدارد و می‌توان با کم‌ترین اندیشه‌ای موضوع تعارض منافع را به تصمی مگیری‌هایی محدود کرد که اتخاذ تصمیم در
آن تحت تأثیر گرایش‌های شخصی مثبت و منفی فرد تصمی مگیر است و همه مواردی که تصمی مگیر یها به جهت گرایش
شخصی افراد تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند ،از محدوده بحث ما بیرون م یافتند.
تعارض منافع در نظام سلامت
شکل ساختار مالی موجود در نظام سلامت و به دنبال آن شیوه‌ی دسترسی به خدمات موجب ایجاد چالش‌هایی در این
حوزه شده است که از جمله‌ی آنها می‌توان تعارض منافع در نظام سلامت را نام برد .ظهور و بروز روابط مختلف
اقتصادی به دنبال ساختار نظام مالی موجود در سیستم سلامت سبب جلب توجه برخی از ذ ینفعان موجود در این
نظام م یگردد ،تمایل آنها به کسب منافع و درآمدی بیشتر ،خارج از چارچو بهای حرفه‌ای و شغلی ،را افزایش
م یدهد و درنتیجه سبب ایجاد چالش آسی بزننده ای با عنوان «تعارض منافع» خواهد شد .نظام سلامت ،باتوجه
به جایگاه خاص و ویژ‌های که دارد ،همواره در معرض بروز مشکلات و مسائل پیچیده‌ای است که البته این
مشکلات و چال شها در تمامی نظام‌های سلامت دنیا به شکل‌های مختلف ظهور و بروز دارد؛ زیرا نظام سلامت
با مهمترین دارایی افراد یعنی سلامتی در ارتباط است و حساسیت بالایی دارد.
مردم ،به عنوان مهمترین بخش نظام سلامت ،از سکا نداران این حوزه انتظار دارند که در مجموعه اقدامات
15
