Page 14 - نبض توسعه شماره چهارم
P. 14
تعارض منافع (بخش دوم) دانش گاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تبریز
معاونت توسعه مدیریت و منابع
دکتر رونا بحرینی
دکتری مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
مقدمه
در شماره قبلی به مفاهیم و تعاریف تعارض منافع پرداختیم .در این شماره عناصر تشکیل دهنده و مبانی تعارض منافع در
حوزه سلامت و نظام سلامت مورد بحث قرار خواهد گرفت .امروزه از تعارض منافع به عنوان كيي از ريشه‌های فساد و
سوءمديريت ياد مي شود که به طور خلاصه به معنای تعارض ميان منافع شخصي يا گروهي اشخاص با منافع ملي و عمومي
است .تعارض منافع در صنعت سلامت زمانی به وجود می‌آید که احتمال منافع فردي یا گروهی ،قضاوت حرفه‌اي مدیران
یا ارائه‌کنندگان خدمات سلامت را به خطر بیندازد .به عبارتی ،تعارض منافع زمانی رخ م یدهد که هدف اولیه تأمین ،حفظ
و ارتقاي سلامت بیماران با هر هدف ثانویه دیگري به ویژه منافع شخصی مدیران و ارای هکنندگان خدمات سلامت در تضاد
باشد .بايد توجه داشت بروز پديده تعارض منافع و آثار ناشي از آن ممكن است به اعتماد جامعه نسبت به پزشكان ،خدمات
آنها ،پژوه شهای پزشكي و به طورکلي نظام سلامت کشور لطمه وارد کند .لذا ،جهت پيشگيری از اين مسئله اولويت اصلي
مي‌بايست مديريت تعارض منافع ،تمرکز بر ابعاد کلان تعارض منافع در حوز‌ههای سياستگذاری ،تصمي مگيری و عمليات نظام
سلامت باشد .نگارندگان گزارش بر اين باورند که آگاهی از مفاهیم و مصادیق تعارض منافع و مديريت بهينه تعارض منافع
در حوزه سلامت ،باعث تحول ساختاری در تصميم‌گيری‌ها و اجرای سياس تهای بهداشتي ،درماني ،آموزشي و تحقيقاتي
حوزه سلامت مي‌شود و کارآمدی نظام سلامت را در پي خواهد داشت.
عناصر تشکیل دهنده تعارض منافع
شک لگیری موقعیت تعارض منافع مستلزم جمع بودن شرایطی است که بدون وجود هر یک از آنها ،نمی‌توان از
موقعیت تعارض منافع سخن گفت.
zمسئولیت :موقعیت تعارض منافع بدون داشتن مسئولیت قابل تصور نیست؛ خواه این مسئولیت جنب های
عمومی داشته و به موجب قانون برعهده فرد قرار گرفته باشد و خواه جنبه شخصی و با قراردادهای خصوصی ایجاد
شده باشد .این مسئولیت می‌تواند از وکالت در انعقاد قرارداد خرید و فروش یک شیء کوچک تا مسئولی تهای
کلان ملی متغیر و متفاوت باشد .بروز تعارض منافع مستلزم وجود مسئولیت است ولیکن وجود مسئولیت‌های
متعدد و متعارض ضروری نیست .در بحث تعارض منافع آنچه بایستی مورد توجه قرار گیرد ،نه تعداد نقش‌ها
و مسئولی تهای شخص بلکه منافع متعارض افراد است و این منافع متعارض می‌تواند تنها با داشتن یک
مسئولیت نیز بروز کرده و تصمیم‌گیری و قضاوت صحیح و مورد انتظار فرد را تحت تأثیر خود قرار
دهد .از این رو گفته شده برای تعارض منافع کافی است شخص یک مسئولیت و یک منفعت شخصی
13
